تاثیر تنش آبی بر برخی خصوصیات مرفولوژیک و فیزیولوژیک ارقام پنبه

دسته: کشاورزی و زراعت
بازدید: 3 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 238 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 169

تولید پنبه در میان سایر محصولات كشاورزی بسیار پر هزینه می باشد(مرعشی و وافقی، 1352) به همین جهت تداوم تولید آن مستلزم كاهش هزینه های تولید و استفاده از علوم و فنون جدید می باشد یکی از مشکلات پیش روی زراعت این محصول وجود تنشهای محیطی بویژه تنش آبی در آغاز و اواسط دوره رشد این محصول می باشد(ادمیستون، 2009) تنش آبی با تحت تاثیر قرار دادن فرآیندهای

قیمت فایل فقط 6,900 تومان

تاثیر تنش آبی بر برخی خصوصیات مرفولوژیک و فیزیولوژیک ارقام پنبه 

فهرست مطالب

عنوان	صفحه
مقدمه	1
مقدمه	2
فصل اول،کلیات	4
1-1- تاریخچه	5
1-2- اهمیت پنبه	6
1-3- سطح زیر كشت ، تولید و عملكرد پنبه در ایران	6
1-4- طبقه بندی پنبه	7
1-5- مشخصات گیاه شناسی	9
1-6-تنش محیطی	17
1-7- تنش خشكی	18
1-8- تنش غرقابی	20
1-9- تنظیم كننده های رشدی	26
فصل دوم : بررسی منابع ( پیشینه تحقیق )	29
2-1- جوانه زنی بذر	30
2-1-1جوانه زنی بذر پنبه	32
2-2- اثرات تنش خشكی در پنبه	33
2-2-1- اثر تنش خشكی بر تنفس	36
2-2-2- توسعه و تقسیم سلول در شرایط تنفس	36
2-2-3- اثر تنش خشكی بر فرایند فتوسنتزی	37
2-3- اثر تنش خشكی بر انتقال مواد فتوسنتزی	37
2-4- اثر آب ایستادگی و برخی مواد تنظیم كننده ی گیاهی بر رشد و عملكرد گیاه پنبه	37
2-5- اندازه گیری میزان تبخیر و تعرق پتانسیل از خاك با استفاده از تشتك تبخیر	39
فصل سوم : مواد و روشها ( روش تحقیق )	41
3-1- آزمایشات تنش خشكی ( كم آبی )	42
3-1-1- ارزیابی تاثیر تنش خشكی ( كم آبی ) بر ویژگیهای جوانه زنی ارقام پنبه	42
3-1-2- آزمایش برآورد میزان جوانه زنی در شرایط تنش خشكی ( كم آبی )	42
3-2-آزمایش ارزیابی گیاهچه ای در شرایط تنش خشكی ( كم آبی )	43
3-2-1- اندازه گیری مقدار كلروفیل به روش جنسن	44
3-3- آزمایش تنش خشكی ( كم آبی ) در شرایط مزرعه ای	45
3-4- تنش غرقابی ( آب ایستایی)	46
3-5- تجزیه وتحلیل	47
فصل چهارم: نتیجه وبحث	48
4-1- بررسی خصوصیات جوانه زنی و رشدی ارقام مختلف پنبه تحت تنش خشكی (كم آبی)	49
4-1-1 تجزیه واریانس	49
4-1-2- بحث و نتیجه گیری	49
4-2- مطالعه تنش خشكی (كم آلی) در گلخانه	54
4-3- بررسی خصوصیات عملكردی ارقام مختلف پنبه تحت شرایط خشكی(كم آبی) در شرایط مزرعه	65
4-3-1- نتایج تجزیه واریانس صفات مورد بررسی در مطالعه مزرعه ای	65
4-3-2- نتایج مقایسه میانگین های صفات مورد مطالعه در شرایط آزمایش مزرعه ای	66
4-3-3- بررسی ضراب همبستگی بین صفات	75
4-4- اثر تنظیم كننده رشد در تحمل به آب ایستادگی پنبه در دماهای مختلف فیتوترون	76
4-4-1 تجزیه واریانس صفات	76
4-4-2-مقایسه میانگین ها	78
4-4-3- بحث	89
فصل پنجم: نتیجه گیری  و پیشنهادات	94
5-جمع بندی نتایج آزمایشات	95
5-1- پیشنهادات	96
فهرست منابع	97
چكیده انگلیسی	107

فهرست جداول

عنوان	صفحه
جدول 2-1-  میانگین مربعات صفات مورد بررسی در آزمایش جوانه زنی.	51
جدول2-2-  میانگین درصد و سرعت جوانه زنی در پتانسیلهای مختلف اسمزی.	51
جدول2-3-  نتایج مقایسه میانگین درصد و سرعت جوانه زنی در ارقام مورد بررسی.	52
جدول2-4-  اثر متقابل عامل های مورد تحقیق بر صفات جوانه زنی در تیمارهای مورد مطالعه*.	53
جدول 2-5- درجه آزادی و میانگین مربعات صفات مورد بررسی در مطالعه گلخانه ای.	58
جدول2-6- نتایج مقایسه میانگین صفات مورد بررسی در سطوح تنش خشکی در گلخانه*.	59
جدول2-7-  نتایج مقایسه میانگین صفات مورد بررسی ارقام پنبه در سطوح تنش خشکی در گلخانه*.	60
جدول2-8- نتایج مقایسه میانگین صفات مورد بررسی در تیمارهای مورد مطالعه در شرایط گلخانه ای*.	61
جدول 2-9-  ضریب همبستگی ساده بین صفات مورد  بررسی در مطالعه گلخانه ای.	63
جدول 3-1- نتایج تجزیة واریانس صفات مورد بررسی.	65
جدول 3- 2- نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل تنش خشکی × رقم بر صفات مورد بررسی.	74
جدول 3- 3- جدول ضریب همبستگی بین صفات مورد مطالعه	75
جدول4-1- تجزیة واریانس صفات مورد بررسی.	77
جدول 4-2- مقایسه میانگین صفات اندازه گیری شده در دماهای مورد مطالعه.	84
جدول 4-3- مقایسه میانگین صفات اندازه گیری شده تحت تاثیر تنظیم کننده های مختلف رشد.	84
جدول 4-4- مقایسه میانگین صفات اندازه گیری شده در ارقام مورد مطالعه.	85
جدول 4-5- مقایسه میانگین صفات اندازه گیری شده تحت اثرات متقابل دما و تنظیم کننده رشد.	85
جدول 4-6- مقایسه میانگین صفات اندازه گیری شده تحت اثرات متقابل دما و رقم.	86
جدول 4-7- مقایسه میانگین صفات اندازه گیری شده تحت اثرات متقابل تنظیم کننده رشد و رقم.	87

فهرست شکل ها

عنوان	صفحه
شکل 1-1: مصرف و تولید پنبه از سال زراعی 2005 تا كنون[1].	7
شکل 3-1: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر میانگین تعداد شاخه های زایشی در ارقام پنبه.	66
شکل 3-2: مقایسه میانگین تعداد شاخه های زایشی در ارقام پنبه.	67
شکل 3-3: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر میانگین تعداد قوزه در بوته.	67
شکل 3-4: مقایسه میانگین تعداد قوزه در بوته در ارقام پنبه.	68
شکل 3-5: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر میانگین وزن بیست قوزه.	69
شکل 3-6: مقایسه میانگین وزن بیست قوزه در ارقام پنبه.	69
شکل 3-7: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر میانگین عملکرد چین اول.	71
شکل 3-8: مقایسه میانگین عملکرد چین اول در ارقام پنبه.	71
شکل 3-9: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر میانگین عملکرد چین دوم.	72
شکل 3-10: مقایسه میانگین عملکرد چین دوم در ارقام پنبه.	72
شکل 3-11: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر میانگین عملکرد کل وش.	73
شکل 3-12: مقایسه میانگین عملکرد کل وش در ارقام پنبه.	73

1.1.                مقدمه

مقدمه:

در هنگام ورود به قرن بیستم یا بیست و یكم ، گسترش و عمق فقر در دنیای در حال توسعه، تعجب برانگیز است. در حدود 3/1 میلیارد نفر(30 درصد جمعیت جهان) با درآمد سرانه یك دلار یا كمتر جهت تأمین غذا، سرپناه و دیگر نیازها در فقر مطلق به سر می برند. بنا بر این جای تعجب نیست كه گرسنگی ، سوء تغذیه و بیماریهای وابسته به آنها افزایش یافته اند.  بیش از 800 میلیون نفر جهت برخورداری از زندگی سالم و فعال به غذای كافی، دسترسی ندارند. میلیون ها نفر دیگر نیز در لبة گرسنگی به سر می برند و بیش از 180 میلیون نفر از كودكان پیش دبستانی دارای وزن متناسب با سن خود نیستند كه اینها نشان دهنده عدم امنیت غذائی در حال و آینده می باشد.(برزعلی و همكاران، 1379).

در ایران محدودیت منابع آبی، استفاده كامل از زمین های قابل كشت را محدود ساخته است.  از مجموع 51 میلیون هكتار از اراضی قابل كشت ، فقط 7/18 میلیون هكتار با 60-50 درصد بهره‏وری در چرخه تولید بكار گرفته می‏شود.  از این مقدار نیز هر ساله بیش از 5/5 میلیون هكتار به صورت آیش بوده و كشت نمی‏شود(عامل هاشمی پور، 1377).  همچنین 4 میلیون هكتار از اراضی زراعی كشور شور می‏باشد(بانیانی و حكیمی،  1376).  در این راستا استفاده از گیاهان زراعی متناسب با شرایط اقلیمی كشور و ابداع روشهای به زراعی برای بهره برداری بیشتر از امكانات موجود، بویژه آب و خاك، ضروری بنظر می‏رسد.

 پنبه یا طلای سفید مهمترین و قدیمی ترین گیاه لیفی است(ناصری، 1374) و یكی از گیاهان مناسب برای كشت در مناطق خشك ونیمه خشك می باشد.  این گیاه نسبت به شوری خاك یا آب آبیاری جزو گیاهان مقاوم طبقه بندی می‏شود(كوچكی وهمكاران، 1372). در بین گیاهان صنعتی، پنبه از موقعیت ویژه‏ای برخوردار است. این گیاه نه تنها با تولید الیاف در صدرمهمترین گیاهان لیفی جای گرفته است، بلكه با داشتن دانه های غنی از روغن و پروتئین، سهم عمده ای را در تأمین روغن خوراكی و جیره غذائی دام به عهده دارد.  بدین ترتیب فرآورده های گیاه پنبه ضمن آنكه قسمت عمده ای از نیازهای اساسی مردم را برطرف می كند، مادة خام صنایع نساجی و غذائی را فراهم نموده و در هر مرحله از تولید نیز به همراه اشتغال زائی می تواند ارزش افزوده قابل ملاحظه ای را كسب نماید (خدابنده، 1372).

با توجه به نیاز روزافزون جامعه به فرآورده های گیاه پنبه، شرایط اقلیمی مناسب كشت این گیاه در كشور و اهمیت پنبه در بازار جهانی و صنایع، رفع موانع توسعه مستمر كشت این محصول استراتژیك اهمیت بسزائی دارد.      

تولید پنبه در میان سایر محصولات كشاورزی بسیار پر هزینه می باشد(مرعشی و وافقی، 1352).  به همین جهت تداوم تولید آن مستلزم كاهش هزینه های تولید و استفاده از علوم و فنون جدید می باشد. یکی از مشکلات پیش روی زراعت این محصول وجود تنشهای محیطی بویژه تنش آبی در آغاز و اواسط دوره رشد این محصول می باشد(ادمیستون، 2009).  تنش آبی با تحت تاثیر قرار دادن فرآیندهای فیزیولوژیک بر برخی خصوصیات بوته های پنبه تاثیر می گذارد. یکی از راهکارهای مقابله با این تنش شناخت ژنوتیپ ها و خصوصیات مرفولوژیک و فیزیولوژیک مرتبط با مقاومت به تنش آبی می توان از اثرات مضر آن در بوته های پنبه کاست.

این تحقیق بمنظور دستیابی به اهداف ذیل طراحی و اجراء گردید:

• ارزیابی جوانه زنی ارقام مختلف پنبه در شرایط مختلف اسمزی و تعیین ارقام برتر به تنش خشكی
  ( كم آبی ) در مراحل جوانه زنی و گیاهچه ای پنبه
• بررسی تنش آب ایستادگی بر ماندگاری گیاهچه های پنبه از ابعاد فیزیولوژیك
• تاثیر دماهای مختلف و اثر تنظیم كننده های رشدی بر رشد گیاهچه های پنبه تحت شرایط آب ایستادگی
• بررسی عملکرد و اجزاء عملکرد ارقام تجاری،  در دست معرفی و بومی پنبه تحت تنش خشكی (كم آبی) در شرایط مزرعه ای.

1-1-      تاریخچه

تاریخ پنبه شاید به 10 تا 20 میلیون سال قبل بر می‏گردد.  قدیمیترین آثار كاربرد آن در پوشاك قریب به 5000 سال قبل در درة سند واقع در پاكستان یافت شده است.  هرودت[2] مورخ یونانی به وجود این گیاه در هند اشاره داشته است و آنرا از عجایب هندوستان به شمار آورده است(خدابنده، 1372).

عده ای از گیاه شناسان منشاء پنبه را از آفریقا و برخی از هند و چین می دانند.  در هر حال مطالعات نشان می دهد كه احتمالاً این گیاه از آفریقا به هندوستان آورده شده است(مرعشی  و  وافقی،  1352; ناصری، 1374).  سابقة كشت پنبه های دنیای جدید مانند Gossypium hirsutum L. در بقایای باستانشناسی در مكزیك و قدیمیترین آن در دره تهاكان بدست آمده است كه متعلق به 2300 تا 3500 سال قبل از میلاد است.  پنبه های دنیای جدید از انواع وحشی كه صد هزار تا یك میلیون سال قبل وجود داشته اند، منشاء گرفته اند(كوچكی و همكاران.،  1372).  نام پنبه از كلمة عربی القطن گرفته شده است.  در زبان لاتین كارباسوس، در هندوستان كاپاس و در ایران كرباس نام دارد.  در كشور آلمان به این گیاه درخت پشم می‏گویند(خدابنده، 1372).

در دورة هخامنشیان در ایران كشت و كار انواع مختلف پنبه بومی(G. herbaceum) كه جزو پنبه های آسیائی است معمول بوده و صنعت پارچه بافی در ایران رواج داشته است.  تا سال 1282 هجری قمری گونه های مختلف پنبه به نامهای بومی، رسمی، ولایتی، قره قوز، هندی، علی آبادی، خودرنگ، نرمه، شهری و شوشتری در نقاط مختلف ایران كشت می‏شد و به احتمال زیاد پنبه از طریق هندوستان به ایران آمده است.  زیرا در بین انواع قدیمی پنبه ایران، نوع هندی وجود داشته است(خدابنده، 1372).

در سال 1298 اولین كارخانه پنبه پاك كنی در ایران تأسیس شد.  در زمان امیركبیر یك نوع پنبه دنیای جدید از نوع آپلند[3] به وسیله یك كشیش آمریكائی به ایران وارد و در ارومیه كشت گردید كه نتایج خوبی به همراه داشت.  در سال 1302 شركت سهامی پنبه ایران و روس، تعدادی از ارقام جدید پنبه را وارد و در نواحی خراسان، گرگان و مازندران كه مساعد كشت پنبه تشخیص داده شده بود، كشت نمود.  از این سال به بعد كشت و كار پنبه در ایران توسعه یافت و در سراسر كشور مرسوم گردید(خدابنده، 1372).

1-2- اهمیت پنبه

پنبه به علت موارد مصرف گوناگون، از نظر اقتصادی و تجاری اهمیت بسزائی دارد.  بالا رفتن تقاضا برای انواع فرآورده های این گیاه باعث می‏شود كه روز به روز بر اهمیت و سطح زیر كشت پنبه افزوده گردد.  محصول پنبه شامل الیاف(محلوج)، دانه و لینتر می‏باشد كه به مجموع آنها وش می‏گویند(ناصری، 1374).

پنبه مهمترین گیاه لیفی جهان است كه الیاف آن در ریسندگی كاربرد دارد.  الیاف پنبه دارای خصوصیات انحصاری است كه سایر الیاف تمام این خصوصیات را بطور یكجا ندارند.  قابلیت شستشو، دوام، استحكام، قابلیت هدایت بخار آب، قابلیت انعطاف، سهولت آب رفتن یا تجمع اولیه و رنگ پذیری از خصوصیات الیاف پنبه می‏باشد(كوچكی، 1376).

دانه پنبه بعد از سویا از نظر میزان تولید روغن دومین دانه روغنی جهان محسوب می‏شود(ناصری، 1374).  از مغز دانه پنبه، روغن، صابون، گلیسیرین، خوراك دام، شمع و … و از پوست دانه الكل فورفوریك، الكل اتیلیك، خوراك دام، گلوكز و … تهیه می نمایند.  از لینتر در تهیه كفپوش، پلاستیك، ابریشم مصنوعی، فیلم عكاسی، رنگ، كاغذ، و از پوست قوزه در تهیه الكل، سركه، مقوا، كاغذ صافی، چوب سه لائی و … استفاده می‏شود(بی نام، 1382).

زراعت پنبه نیاز به نیروی كار فراوان دارد.  از طرفی محصول آن ماده اولیه صنایع مختلف می‏باشد.  لذا تهیه محصول و تبدیل آن به فرآورده های مورد نیاز احتیاج به نیروی كار فراوان با تخصص های مختلف داشته و از نظر اشتغال زائی اهمیت بسزائی دارد(بی نام، 1382).

1-3- سطح زیر كشت، تولید و عملكرد پنبه در ایران

بررسی روند سطح زیر كشت و تولید پنبه در ایران طی نیم قرن اخیر افزایش زیادی را نشان می‏دهد.  بطوریكه سطح زیر كشت در سال 1326 از 7/59 به 229 هزار هكتار در سال 1377 و 184000 هزار هكتار در سال 1383رسیده است.  تولید پنبه نیز طی این سالها از 5/17 به 460 هزار تن در سال 1377 و 320 هزار تن در سال 1382  افزایش یافته است (بی نام، 1382). استان گلستان از نظر تولید  با 3/32 درصد از تولیدات پنبه كشور در جایگاه نخست قرار دارد.  استانهای خراسان، فارس، اردبیل، مازندران و تهران به ترتیب با 8/26، 6/8، 3/8،4/6 و 2/4 درصد از تولید پنبه كشور در رتبه های بعدی قرار گرفته اند(بی نام، 1382).

متوسط تولید پنبه اراضی آبی كشور در یك هكتار 2094 كیلوگرم و اراضی دیم 1217 كیلوگرم
می باشد.  بیشترین عملكرد پنبه آبی با 3140 كیلوگرم به استان اصفهان تعلق دارد(بی نام، 1382).

1-4- طبقه ‏بندی پنبه

پنبه گیاهی دو لپه از تیره پنیركیان^[4] و جنس Gossypium می باشد(كریمی، 1375).

 تا كنون از جنس Gossypium 50 گونه شناسائی شده است و كشف گونه های جدید دائماً ادامه دارد(ادریزی و همکاران.، 1985).  گونه های پنبه به دو گروه دیپلوئید و تتراپلوئید تقسیم می‏شوند.

بررسی تولید و مصرف پنبه در جهان نشان می دهد (شکل 1-1)که تولید و مصرف پنبه بعد از سال 2005 کاهش نشان می دهد (وزارت کشاورزی آمریکا، 2009).

شکل 1-1: مصرف و تولید پنبه از سال زراعی 2005 تا كنون[5].

گروه دیپلوئید

این گروه دارای 26 كروموزوم(26 =n2) بوده و به دنیای قدیم یا آسیایی معروف هستند.  سطح دانه آنها پوشیده از كرك یا لینتر بوده و ساقه و شاخه های فرعی آنها نسبتاً نازك می‏باشد.  قوزه ها پس از رسیدن بخوبی باز نشده و تقریباً دیر رسند.  طول الیاف آنها كوتاه و بین 12 تا 24 میلیمتر است.  كیفیت آنها خوب نبوده، جنبه صادراتی و تجارتی ندارند و عملكرد آنها در واحد سطح كم می‏باشد.  گونه هایی از این گروه از قدیم در هندوستان كشت می‏شده و در حال حاضر فقط كمتر ازیك درصد از پنبه های دنیا دیپلوئید هستند و توسط پنبه های گروه تتراپلوئید جایگزین شده اند(عالیشاه،  1374).  معروفترین گونه های این گروه عبارتند از:

G.  herbaceum L.

ارتفاع بوته در این گونه حدوداً 5/1 متر، ساقه ها معمولاً كرك دار، برگها دارای 5-3 برگچه هستند.  این برگچه ها عموماً تخم مرغی شكلند.  قوزه ها 4-3 خانه ای و كم و بیش كروی و هنگام رسیدن كاملاً باز نمی‏شوند.  بدین جهت مقاوم به ریزش و طوفان می‏باشند.

---

جهت دریافت فایل تاثیر تنش آبی بر برخی خصوصیات مرفولوژیک و فیزیولوژیک ارقام پنبه لطفا آن را خریداری نمایید

قیمت فایل فقط 6,900 تومان

برچسب ها : تاثیر تنش آبی بر برخی خصوصیات مرفولوژیک و فیزیولوژیک ارقام پنبه , طرح توجیهی تاثیر تنش آبی بر برخی خصوصیات مرفولوژیک و فیزیولوژیک ارقام پنبه , دانلود تاثیر تنش آبی بر برخی خصوصیات مرفولوژیک و فیزیولوژیک ارقام پنبه , تنش آبی بر برخی خصوصیات مرفولوژیک , اثر تنش خشكی بر تنفس , , توسعه و تقسیم سلول در شرایط تنفس , , 36 , , 223 اثر تنش خشكی بر فرایند فتوس